Właściwie wszyscy dobrze wiemy, jak należy się opalać – stosować kremy z filtrem o współczynniku ochrony przeciwsłonecznej dopasowanym do rodzaju skóry i przewidywanej intensywności nasłonecznienia oraz unikać palącego słońca w południe i pozostawać w cieniu, ponieważ również tam można zyskać opaleniznę. Ale kto nie lubi tego wspaniałego uczucia południa latem, kiedy skóra jest lekko opalona i muśnięta słońcem? Z pewnością wiele osób ma podobne odczucia. Niemniej jednak nie należy lekceważyć głębokiej ingerencji słońca: wystarczy raz zbyt długo pozostać na słońcu, aby nabawić się oparzeń słonecznych. Jeśli dobrowolnie godzisz się na oparzenia słoneczne, zwiększasz swoje ryzyko zachorowania na raka skóry w ciągu życia.
Warto również wiedzieć, jak sposób skóra zmienia się pod wpływem promieniowania UV. Promieniowanie ultrafioletowe może powodować nie tylko oparzenia słoneczne, które z czasem ustępują; oprócz tego może również wywoływać postępujące i późno rozpoznawalne uszkodzenia tkanki łącznej skóry właściwej spowodowane promieniowaniem słonecznym. Tak zwane „fotostarzenie się” to nieodwracalne zmiany w skórze. W procesie tym dochodzi do przedwczesnego powstawania głębokich zmarszczek, utraty elastyczności i pojawienia się żółtego zabarwienia skóry. Niestety skóra staje się znacznie bardziej podatna na urazy, a gojenie się ran może być utrudnione.
W medycynie oparzenie słoneczne jest fachowo określane jako dermatitis solaris, czyli ostry stan zapalny skóry wywołany przede wszystkim promieniowaniem UVB. Szczególnie często występują one u osób o jasnej karnacji i typie skóry I i II: o jasnym kolorze skóry, rudawych, blond lub brązowych włosach i niebieskich, szarych lub zielonych oczach oraz często – z piegami. Oparzenia słoneczne są mniej powszechne u osób o ciemnej karnacji i typie skóry III i IV z mocną pigmentacją – wszystkich tych, którzy szybko się opalają.
W przypadku łagodnego oparzenia słonecznego:
- Zaczerwieniona skóra
- Uczucie napiętej skóry
- Skóra jest gorąca w dotyku
- Ból przy dotyku
- Swędzenie
W przypadku ciężkiego oparzenia słonecznego:
- Powstawanie pęcherzy
- Możliwe wystąpienie zapalenia spojówek lub rogówek
- Udar słoneczny, w przypadku rozległego oparzenia słonecznego przebiegający ze zmęczeniem i gorączką
Nawet jeśli oparzenie słoneczne powoduje ból w ciągu pierwszych kilku dni, zwykle goi się samoistnie w ciągu jednego do dwóch tygodni. Jest to zazwyczaj oparzenie pierwszego stopnia, którego objawy, takie jak ból przy dotyku, rozgrzanie lub zaczerwienienie, stopniowo ustępują. W naprawdę ciężkich przypadkach dochodzi do oparzenia drugiego stopnia, którego objawy, takie jak powstawanie pęcherzy lub zapalenie rogówki, wymagają pomocy przez lekarza.
Górna warstwa skóry jest tak przegrzana, że znajdujące się pod nią komórki skóry „wypychają” ją w celu regeneracji. Gdy oparzenie słoneczne prawie całkiem ustępuje, skóra pozbywa się uszkodzonych komórek i złuszcza się. Mniejsze lub większe kawałki skóry, które łatwo odchodzą, można usuwać. Jeśli skóra nie złuszcza się łatwo, nie należy jej dalej skubać – w przeciwnym razie istnieje ryzyko dalszego uszkodzenia skóry w tym miejscu.
Nawet jeśli przebywasz w cieniu, nigdy nie rezygnuj z ochrony przeciwsłonecznej, ponieważ duża część promieniowania dociera również tam. Skórę należy zatem zawsze chronić kremem z wysokim filtrem. Podany współczynnik ochrony przeciwsłonecznej można uzyskać po zastosowaniu zalecanej ilości: w przypadku 5-letniego dziecka potrzeba około 10 gramów preparatu, natomiast w przypadku osoby dorosłej – około 30 gramów. Warto wiedzieć, że czas ochrony dotyczy jednej doby. Istnieje błędne przekonanie, że nałożenie dodatkowej warstwy kremu wydłuża czas ochrony. Ponowne nałożenie preparatu jest jedynym sposobem na wydłużenie czasu do poparzenia skóry. Niemniej jednak po wyjściu z wody warto odnowić warstwę ochronną, ponieważ kontakt z wodą może zmniejszyć działanie ochronne nawet o 50%. Podobnie jest w przypadku suszenia. Ponowne zastosowanie jest więc równie ważne w przypadku produktów wodoodpornych. I na koniec: indeks UV w kwietniu jest prawie tak wysoki jak w sierpniu. W związku z tym ochrona przeciwsłoneczna jest ważna podczas wszystkich aktywności na świeżym powietrzu, nie tylko w trakcie pływania lub na urlopie. Ponadto im bliżej równika, tym promieniowanie staje się intensywniejsze. Na przykład nasilenie promieniowania UV w Australii jest prawie dwukrotnie wyższa niż w Europie, natomiast na Alasce jest znacznie niższe. Wysokość również ma znaczenie – indeks UV jest wyższy w górach przy bezchmurnym niebie niż na poziomie morza w tych samych warunkach.
Prawidłowy sposób postępowania w przypadku oparzeń słonecznych jest szczególnie ważny u osób, które pomimo zachowania środków ostrożności przyjęły zbyt dużą dawkę słońca. Skórę należy schłodzić – pozwala to złagodzić ból. Produkty spożywcze, takie jak twaróg i jogurt, są przydatne wyłącznie ze względu na ich działanie chłodzące, a nie ze względu na zawarte w nich składniki. Natomiast usuwanie wyschniętych produktów mlecznych jeszcze bardziej podrażnia skórę w wyniku tarcia. W przypadku poparzonej skóry nie zaleca się również stosowania bardzo zimnych przedmiotów, takich jak zamrożone kompresy chłodzące. Zamiast tego można stosować zimne okłady z czystych ręczników zamoczonych w chłodnej wodzie i wykręconych. Szybką ulgę w łagodzeniu objawów oparzenia słonecznego mogą przynieść również chłodzące hydrożele, ponieważ efekt nawilżenia zmniejsza uczucie ściągnięcia i pomaga skórze w regeneracji. Należy również pić dużo wody, ponieważ w wyniku oparzenia słonecznego dochodzi do utraty płynów. Pamiętaj: jeśli skóra jest mocno zaczerwieniona, bolesna i tworzą się pęcherze, należy zawsze skonsultować się z lekarzem.
Miejmy nadzieję, że dzięki tej cennej wiedzy na temat oparzeń słonecznych będziesz odpowiednio przygotowany/przygotowana! Życzymy Ci słonecznego dnia, którym będziesz cieszyć się beztrosko.
